Εθνικός Ύμνος

● ● ● Η τετράχρονη ανιψιά μου φέτος έμαθε στον παιδικό σταθμό τον Εθνικό Ύμνο. «Φείε Γιάννη», ήθελε επίμονα να μου τον πει, ξάπλωσε στον καναπέ ανάποδα, με το ένα πόδι ακουμπισμένο ψηλά στο κεφαλάρι, «θα σου πω τον εθνικό ύπνο». Και τραγούδησε με φωνή καμπάνα: «Απ’ τα κόκαλα βλαμμένη, των ερήνων τα ερά».

Είδα τα πιτσιρίκια, τμήμα «τα Σαλιγκαράκια», σκορπισμένα σαν λέγκο σε πάγκους και πλαστικά καρεκλάκια να κοιτάνε στο υπερπέραν, τραγουδώντας άγνωστες λέξεις. Ανάμεσά τους, αποκεφαλισμένες Μπάρμπι, σακουλάκια με σκουπιδοσνάκς νηπιαγωγείου, ζωγραφιές με κραγιόνια. Η μαμά και ο μπαμπάς. Αυτοκίνητα. Όπλα. Πολυκατοικίες.

● ● ● Το ίδιο βράδυ, έτυχε να ξανακούσω τον Εθνικό Ύμνο σε διδασκαλία της Αμαλίας Μουτούση. Σε μία σκηνή καθηλωτική, που θα μείνει σαν μία από τις πιο κλασικές στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου και διατρέχει όλη την ταινία«Χώρα Προέλευσης» του Σύλλα Τζουμέρκα.

● ● ● Η Αμαλία Μουτούση, μία δασκάλα με δωρικό προφίλ και ρούχο, με φόντο το βαθύ πράσινο του σχολικού πίνακα, διδάσκει στα παιδιά τις πρώτες στροφές του Εθνικού Ύμνου. Οι πληροφορίες της παραγωγής λένε ότι η σκηνή ήταν σχεδόν αυτοσχεδιαστική, τα πιτσιρίκια δεν γνώριζαν τι πρόκειται να τους πει «η κυρία». Και η ίδια, δεν γνώριζε πώς θα αντιδράσουν. Στο γύρισμα μπήκε στη φασαρία τους, τα καταλάγιασε. Απήγγειλε στίχους που τους έσπαγε, τους ερμήνευε, αναζήτησε λέξεις. Έκανε ερωτήσεις γεμάτες αγωνία – «Τι είναι η ελευθερία; Είναι μπροστά μας. Τη βλέπουμε. Μας κοιτάζει». Σε κάθε επόμενη εικόνα, η σκηνή γινόταν όλο και πιο σκληρή, αδιέξοδη. Η δασκάλα μπροστά μου μας κοίταζε και παρασυρόταν και η ίδια από το ποίημα. Όσο προχωρούσε η ταινία οι έννοιες αγρίευαν, η Ελευθερία γινόταν αγώνας για να αναπνεύσεις σε μια πατρίδα και μια οικογένεια που σου ξεσκίζουν τα σωθικά.

● ● ● Τα μικρά μένουν αποσβολωμένα. Οι σιωπές είναι εύθραυστες, η δασκάλα μοιάζει να καταρρέει, η κάμερα είναι νευρική, στριφογυρίζει, σκοντάφτει στην κραυγή που δεν βγαίνει, προσπαθεί να μυρίσει την αγωνία και τον πόνο στο σβέρκο της γυναίκας, στα σηκωμένα της μαλλιά.

● ● ● Η «Χώρα Προέλευσης» είναι, ίσως, παγιδευμένη στη μόνιμη εμμονή του ελληνικού κόσμου –και κινηματογράφου– το Οικογενειακό μας Δράμα, την Κατάρα των Ατρειδών. Και στο τέλος, το Δράμα οδηγείται στην καθαρτήρια κορύφωση από τον ήρωα που ερμηνεύει ο Θάνος Σαμαράς, ο πιο «σημερινός» χαρακτήρας που θυμάμαι, τα τελευταία χρόνια, σε ελληνική ταινία. Το φιλμ είναι μία δύσκολη εμπειρία που σου ανοίγει, όμως, στο τέλος μία βαλβίδα αποσυμπίεσης. Μετά, σκύβεις με αγάπη πάνω από τις πληγές σου. Μιλάς με τους δικούς σου, ψάχνεις να βρεις τη ζωή σου μέσα σε αποκαΐδια διαδηλώσεων, εγκαταλελειμμένων κτιρίων, διαλυμένων οικογενειακών σχέσεων. Η πιο βαθιά ελληνική ταινία που θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία και, πόσο σωστά, ανοίγει στις αίθουσες αυτή την εβδομάδα του εθνικού ταρατατζούμ.

● ● ● Το μοντάζ της «Χώρας Προέλευσης» (του Πάνου Βουτσαρά) είναι μία εξαιρετική απόδοση της χαοτικής μας αναζήτησης για ειρήνη και αγάπη, απαντήσεις και κατεύθυνση. Και είναι η ιδανικότερη οπτική αφήγηση επάνω στη μουσική που έγραψαν και επιμελήθηκαν τα μέλη της ομάδας drog_A_tek.

Η μουσική κολεκτίβα αυτή τη φορά εκφράζει ένα ηχητικό φόντο επάνω στο οποίο προσπαθεί να βρει το ρυθμό της, να κρατηθεί, η ελληνική πραγματικότητα των τελευταίων 30 χρόνων. Απόηχοι παράδοσης, αποδομημένα ηλεκτρικά σημεία σινεματικής μουσικής γλώσσας, φόβου, κατάρρευσης και τρόμου, που σιγοβράζει μπερδεμένος με ειδησεογραφικό υλικό και αντήχηση χώρου. Οι drog_A_tek θα κυκλοφορήσουν στην Inner Ear Records τη μουσική της ταινίας στα μέσα Νοεμβρίου – και αύριο (Παρασκευή, 22/10) στο δίκτυο.

(AthensVoice, τ.320, 21.10.10)